Sunday, May 8, 2011

Filíocht - Gaeilge / Irish Poetry Notes - Leaving Cert


Filíocht: (STANDARD 5)
Gealt
le Áine Ní Ghlinn

Téamaí
  • Cad is gealt ann?
  • Claonadh
  • Ord á úsáid chun cnó a bhriseadh
  • Magadh faoin sochaí coimeádach
  • Soineantacht an pháiste
  • Géarchúis an linbh
Cinéal dáin
  • Aoir éadrom ar mheabhairghalair i measc an phobail
  • Cur síos faisnéiseach
  • Gach duine ina steillbheatha
  • Ag súil le hionsaí
  • Ag magadh faoi na gnáthdhaoine
  • An focal deireanach fágtha ag an bpáiste
  • Gealt ar an mbus
  • Sceimhle ar na paisinéirí
  • Fios ar na seirbhísí éigeandála
  • Gardaí agus arm ag fanacht leis an mbus
  • Dochtúir leis na gléasanna smachtú ag fanacht
  • An gealt ag imeacht faoi smacht na ndochtúir
  • Osna faoisimh ó na paisinéir
  • Ceist an pháiste
Teicníochtaí Filíochta
  • Íomhánna
    Sraith de phictiúir ghreannmhara
    Pictiúr di fhear ar an mbus agus an tionchar atá aige ar na paisnéirí eile
  • Siombailí
    Ag caitheamh pitseámaí = as do mheabhair
    Mála cáipéisí agus babhlaer = normáltacht,
  • Friotal
    An oiriúnach don ábhar
    Léiríonn an friotal an cíor thuathail ar an mbus
  • Atmaisféar
    Cruthaítear teannas, sceimhle agus míchompord ar an mbus
  • Uaim
    Úsáid forleathan d’uaim a chuireann leis an ngreann
  • Athrá
    Cuireann sé le drámaíocht an dáin
  • Greann
    Sa chur síos a tugtar ar na pearsana sa dán:
    gealt
    fear an bhriefcase
    Bean
    máthair
    tiománaí an bhus
    na gardaí i agus an t-arm
    na dochtúirí
  • Caint díreach
    beocht
    drámaíocht
  • Abairtí
    gearr
    alán briathra = béim ar ghastacht na n-eachtraí
    tús na habairte mar an gcéanna = rí-rá
    sraith pictiúr
  • Codarsnacht
    idir an gealt agus na daoine coimeádacha
    soineantacht an pháiste
    agus claontacht na ndaoine eile
    comhionannas idir an páiste agus an ghealt
Meadaracht
  • Saorvéarsaíocht
  • Rithim na gnáthchainte
Teideal
  • Dlúthbhaint idir teideal agus téama
  • Comhartha ceiste
  • Ciallaíonn ‘Gealt’ duine le galar intinne








Níl aon ní
le Cathal Ó Searcaigh

Téamaí
  • Áilleacht na háite
  • Áit dhúchais an fhile
  • Spreagann sé rabharta filíochta
  • Codarsnacht idir Dún na nGall agus Baile Átha Cliath
Teicníochtaí Filíochta
Íomhánna
  • Clapsholas smólaigh
  • Buicéad stáin na spéire
  • Siolastrach Ghleann an Átha
  • Briathra ag blathú
  • Cloigíní gorma
  • Brúch bhailte balscóideacha
  • Gleo tráchta
  • Ciúnchónaí sléibhe
  • An ceo le teacht na hoíche
Logainmneacha
  • Ceol agus drámaíocht
  • Comhbhá an fhile lena áit dhúchais
  • Fuaim shíochánta
  • Blas pearsanta áitiúil:
    Caiseal na gCorr
    Inis Bó Finne
    Gleann an Átha
    Fána Bhuí
    Mín na Craoibhe
Fuaimfhoclaíocht
Atmaisféar ciúin síochánta:
  • Gutaí fada
  • Fuaim bhog “s
  • Buaileadh na gcloigíní
  • Uaim
Comhfhocail agus aidiachtaí a bhfuil úire ag baint leo
  • Chun mórán a rá i mbeagán focal:
    clapsholas smólaigh
    ciúnchónaí sléibhe
Codarsnacht
  • Idir na fuaimeanna garbha agus na fuaimeanna boga ceolmhara
  • Codarsnacht a chloisteáil:
    an chathair – athrá ar an bhfuaim gharbh “ch” agus an consan pléascach “b”
    an tuath – gutaí fada = atmaisféar an tsuaimhnis
Meadaracht
  • Saorvéarsaíocht
  • Comhfhuaim idir líne a agus líne c
Mothúcháin
  • Grá don dúlra
  • Grá do chiúnas na háíte
  • Grá don áit dhúchais
  • Grá an duine eile do Bhaile Átha Cliath





















Mo Ghille Mear   /   Bímse buan ar buairt gach ló
Le Seán Clárach Mac Domhnaill

Téamaí
Is caoineadh é ar éirí amach na nGael Albanach (1745) ar son an Phrionsa Seárlas Éadbhard Stíobhart agus an buille marfach a tugadh do réim na nGael in Albain
  • Áilleacht agus simplíocht na cainte
  • Amhrán Seacaibíteach
  • Fallás na Truamhéala
Teicníochtaí Filíochta
Íomhánna
 ag caoi   
 brón
 buachaill beo
 laoch óg
 mo laoch  
 uaisle
 mo ghille mear
 cróga
 mo Shaesar 
 ríoga
 cuach 
 dúlra ag déanamh comhbhrón
 fíorchaoin uaisle 
 na taoisigh
 saoithe is suadha
 fir léannta / filí
 Phoebus 
 grian
 ar chaomhchneas
 truafhallas, brat gruama ar an ngealach
 saobha ar spéir
  trína chéile
 spéirling mhór
 stoirm
 an leon 
 laochas
 cruachruit cheoil 
 siombal na cruthaitheachta/ filíochta
 éigse i ngruam
faoi bhrón


Friotal
  • Oiriúnach do théama an dáin agus na mothúcháin
Atmaisféar
  • Atmaisféar an-bhrónach, uaigneach, éadóchasach tríd síos.
Dúlra
  • Tá an dúlra ag caoineadh an imeachta agus claochlaithe
Uaim agus aicill
  • Alán samplaí d’uaim agus d’aicill sa dán.
Meadaracht
  • Meadaracht an chaointe
  • Patrún na ngutaí
  • Rann 1 (í / ua / ue / ó ) *4
  • Curfá (é / é / í / a ) *4
  • Uaim bímse buan ar b uairt …
Mothúcháin
  • Brón faoi dhroch-staid na tíre
  • Uaigneas i ndiaidh na seanlaochra
  • Cumha, ag féachaint siar ar an seansaol
  • Moladh do na filí

Jack
le Máire Mhac an tSaoi

Téamaí
  • Cuimhní an fhile ar leannán
  • Léargas ar shaol  / luachanna na tuaithe
  • Siombal é Jack de na luachanna
  • Cuimhní speisialta pearsanta a bhaineann leí
Teicníochtaí Filíochta
Íomhanna
Strapaire fionn
 Láidreacht
Mac feirmeora
 Luachanna na tuaithe
Úrlár soimint
 Atmaisféar na hallaí rince
A ghéaga ...
 Grá
Gáire ciúin 
 Beagbheann ar chách
Léine bhán
 Ag cur crutha air féin
Samhradh
 Ré glórmhar in óige an fhile
Friotal
  • Friotal gonta saibhir
  • Macallaí na teanga traidisiúnta
  • Oireann an friotal don téama agus don ábhar
Codarsnacht
  • Codarsnacht idir saol atá in ndán don chailín agus don bhuachaill.
  • Is cuairteoir í an chailín
  • Is leaid áitiúil é an buachaill 
Meadaracht
  • Saorvéarsaíocht
  • 4 líne i ngach rann
  • 4 bhéim sa líne
  • Comhfhuaim dheiridh tríd síos ( í)
Mothúcháin
  • Grá
  • Maoithneachas
  • Brón
  • Áthas
  • Cumha
  • Uaigneas
  • Lúcháir
  • Bród
Cineál dáin
  • Liric phearsanta – tionchar a bhí ag Jack uirthi

 

Faoiseamh a Gheobhadsa
le Máirtín Ó Direáin

Téamaí
  • Saol an oileáin agus an faoiseamh atá le fáil ag an bhfile ann
  • Uaigneas an fhile i measc sluaite na cathrach
  • An codarsnacht a fheiceann sé idir saol na tuaithe agus saol na cathrach
  • Ní áit in Éirinn atá i gceist ag an bhfile ach na daoine san áit sin.
Teideal
  • Ciallaíonn faoiseamh sos  nó fuascailt
  • Faigheann an file fuascailt i measc a mhuintir in Árainn.
Cineál dáin
  • Liric ghairid
  • Dán gairid simplí
  • Gontacht
  • Snoiteacht
Teicníochtaí Filíochta
Íomhánna
Tá dhá phictiúr ós ár gcomhair
  • Aoibhneas an oileáin
  • Cíor thuathail na cathrach
Siombailí
  • An t-oileán = saol idéalach
  • An chathair = saol gránna
Friotal
  • Friotal gonta simplí
  • Bunaithe ar rithim nádúrtha na cainte
  • Easpa ornáidíochta
Codarsnacht
  • Tá an dán bunaithe ar chodarsnacht
  • Saol na tuaithe = áit fháilteach dhúchasach = atmaisféar ciúin síochánta
  • Saol na cathrach = áit duairc uaigneach = atmaisféar lán le teannas
Athrá
  • Ag tús gach véarsa agus ag deireadh gach véarsa
  • Treisíonn sé uaigneas an fhile sa chathair
  • Treisíonn sé dúil an fhile filleadh  ar an oileán
  • Úsáid éifeachtach a chuireann go mór leis an nóta pearsanta sa dán
Dúlra
  • Tá tús áite tugtha don dúlra sa dán
  • Cur síos ar áilleacht na tuaithe
  • Caitheamh anuas ar shaol na cathrach
Meadaracht
  • Rosc a thugtar ar an meadaracht seo
  • Dhá bhéim i ngach líne
  • Bunaithe ar rithim nádúrtha na teanga labhartha
  • Samplaí d’uaim, comhfhuaim agus comhardadh deireadh
Mothúcháin
  • Uaigneas
  • Brón agus gruaim
  • Imní
  • Míshocracht
  • Dóchas


5 comments:

  1. Why is there nothing on the revised syllabus? This is completely irrelevant now

    ReplyDelete
  2. Permit me to introduce you to LE-MERIDIAN FUNDING SERVICES. We are directly into pure loan and project(s) financing in terms of investment. We provide financing solutions to private/companies seeking access to funds in the capital markets i.e. oil and gas, real estate, renewable energy, Pharmaceuticals, Health Care, transportation, construction, hotels and etc. We can finance up to the amount of $900,000,000.000 (Nine Hundred Million Dollars) in any region of the world as long as our 1.9% ROI can be guaranteed on the projects.
    Le-Meridian Funding Service.
    (60 Piccadilly, Mayfair, London W1J 0BH, UK) Email Contact Info...lfdsloans@lemeridianfds.com

    ReplyDelete
  3. Dia duit Is mise Gráinne Mc Elwain Táim ó Chluain Dolcáin na hÉireann ach táim ag bogadh go Londain le mo fhear céile agus gortaíodh agus briseadh croí orm nuair a tháinig fadhb mhór chun cinn i mo phósadh seacht mí ó shin, idir mise agus mo fhear céile. chuir sé an cás chun na cúirte le haghaidh colscaradh. Dúirt sé nár theastaigh uaidh fanacht liom arís, agus ní raibh grá agam dom a thuilleadh. Mar sin pacáil sé amach as an teach agus chuir sé orm féin agus mo pháistí dul trí phianta tromchúiseacha. Rinne mé mo chuid deiseanna ar fad chun é a thabhairt ar ais tar éis go leor déirce, ach bhí gach rud míshásta agus dheimhnigh sé go ndearna sé a chinneadh agus níor theastaigh uaim é a fheiceáil arís. Mar sin, tráthnóna amháin, nuair a tháinig mé ar ais ón obair, bhuail mé le seanchara liom a chuir ceist orm faoi mo fhear céile. Mar sin mhínigh mé gach rud dó, agus mar sin dúirt sé liom gurb é an t-aon bhealach ar féidir liom mo fhear céile a fháil ar ais ná cuairt a thabhairt ar theilgean litrithe darb ainm DrIgbinovia, toisc gur oibrigh sé dó freisin. Mar sin níor chreid mé i litriú riamh, ach ní raibh aon rogha agam ach a chomhairle a leanúint. Ansin thug sé dom an seoladh ríomhphoist doctorigbinovia93@gmail.com den chaip litrithe a thug sé cuairt air. Mar sin an mhaidin dár gcionn chuir mé ríomhphost chuig an seoladh a thug sé dom, agus dhearbhaigh na riachtanais litrithe dom go bhfaighidh mé mo fhear céile ar ais an dá lá. Ráiteas iontach !! Níor smaoinigh mé riamh agus labhair sé liom agus dúirt sé liom gach rud is gá dom a dhéanamh. Ansin an mhaidin dár gcionn, mar sin ionadh, d'iarr mo fhear céile nár ghlaoigh orm an 7 mí seo caite mé a fhógairt go raibh sé ag teacht ar ais. Cé chomh hiontach! Mar sin bhí sé mar sin tháinig sé ar ais an lá céanna, le go leor grá agus áthais, agus ghabh sé leithscéal as a dhearmad agus as an bpian a chuir sé orm agus ag ár bpáistí. Ón lá sin i leith, bhí ár gcaidreamh níos láidre anois ná mar a bhí sé cheana, le cabhair DrIgbinovia Mar sin rachaidh mé i gcomhairle leat má bhíonn aon fhadhb agat teagmháil a dhéanamh leis. glaoigh air nó cuir leis é ar Whats-app: +2348144480786 a bhuíochas mór do Drigbinovia ..!

    ReplyDelete
  4. Is pribhléid é an fhianaise mhíorúilteach seo a roinnt leis an domhan mór. Rinne m'fhear céile colscartha dom cúig mhí dhéag ar ais agus bhí aiféala orm mar ní raibh a fhios agam cad ba cheart dom a dhéanamh chun saincheisteanna le m'fhear céile a leasú. Chuardaigh mé cabhair ar an idirlíon maidir le conas a d’fhéadfainn cabhair a fháil i mo phósadh agus d’aimsigh mé teistitheoirí iontacha faoin DR WALE a bhí forásach lena chuid geasa. Chuaigh mé i dteagmháil leis agus féach, dúirt an DR WALE liom go n-ullmhóidh sé seal dom a thabharfaidh m'fhear céile ar ais. Bhí mé skeptical ach ní raibh aon rogha eile agam ach a bheith ag obair leis. Tar éis dó a bheith ag obair le DR WALE, roinnt laethanta ina dhiaidh sin, chuir m'fhear céile in iúl dom go bhfuil sé ag teacht ar ais abhaile agus ón lá sin go dtí an nóiméad seo, tá muid ag maireachtáil go síochánta. Tá sé ar ais anois le grá agus cúram. inniu tá áthas orm a chur in iúl duit go léir go bhfuil an chumhacht ag an caster seal seo leannáin a thabhairt ar ais agus is é an rud is mó iontas ná go bhfuil ár ngrá an-láidir anois, is sonas agus áthas gach lá. agus Níl aon rud cosúil le bheith leis an fear grá agat. Beidh mé ag moladh DR WALE go mór d’aon duine amuigh ansin a bhfuil cabhair ar bith de dhíth orthu. Má bhíonn fadhb ar bith agat déan teagmháil le DR WALE, tugaim ráthaíocht 100% duit go gcuideoidh sé leat!!. A WhatsApp/Viber/Telegram: +2347054019402 nó Ríomhphost: drwalespellhome@gmail.com

    ReplyDelete
  5. Táim anseo chun an gearrscéal seo atá agam a roinnt. Baineann sé leis an gcuideachta agus na hairíonna a d'fhág m'athair ina dhiaidh sula bhfuair sé bás. Toisc nach raibh mórán eolais agam faoina ghnó, bhí cuid dá chomhpháirtithe ag beartú mé a chiceáil amach as na maoine. Bhí mearbhall orm faoi gach rud. thosaigh rudaí ag dul amú. Níl a fhios agam cé chuige a gcloisim. Tugadh an cheist chun na cúirte ach tá an chuma ar an scéal go raibh sé ag dul i bhfabhar mo fhealltóra. dúirt an fealltóir liom nach mbeidh aon rud le rá agam go deo go gcuirfidh sé faoi ghlas mé. Chuir sé seo go léir orm dul i ndúlagar. Bhí mé ag dul amú i ngach réimse. ach seo é an casadh timpeall ar gach rud. lá amháin bhí mé ag léamh ar an idirlíon agus sin mar a rith mé isteach sa leathanach DR WALE. Ar a leathanach chonaic mé go leor dea-scéala agus teistiméireachtaí mar gheall air, an chaoi ar chabhraigh sé le go leor daoine cás cúirte a bhuachan agus go leor rudaí maithe eile a dhéanamh do dhaoine. Mar sin rinne mé teagmháil leis agus mhínigh mé gach mionsonra faoi mo chás dó as sin amach. Dúirt an DR WALE liom nach bhfuil aon rud eagla orm faoi, d'inis sé dom rudaí le déanamh agus rudaí a bhí orm a íoc agus rinne mé íocaíocht as gach rud agus lean mé na treoracha. Agus seo á chlóscríobh agam anois tá an mhaoin agus an chuideachta ar fad tugtha ar ais dom ag an gcúirt. Níl a fhios agam conas a rinne DR WALE a miracle agus a draíocht. Tá smacht iomlán agam ar gach rud anois. Míle buíochas le DR WALE. Táim fíor bhuíoch díot. Is féidir leat DR WALE a bhaint amach ar a WhatsApp/Viber/Telegram: +2347054019402 nó Ríomhphost: drwalespellhome@gmail.com

    ReplyDelete